اکثر مردم هر از گاهی سرگیجه را تجربه می‌کنند و معمولاً دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. با این حال، بیدار شدن از خواب با احساس سرگیجه اگر طولانی شود، ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد. علل احتمالی سرگیجه می‌تواند شامل کم آبی بدن، عفونت گوش، فشار خون پایین، عوارض جانبی یک دارو و … باشد.
افرادی که به طور منظم با احساس سرگیجه از خواب بیدار می‌شوند یا علائم نگران کننده دیگری را در کنار سرگیجه تجربه می‌کنند، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنند. از علائم سرگیجه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سبکی سر و یا احساس غش
- تعادل نداشتن و ناپایدار بودن روی پاها
- ووز گوش، سنگینی سر و یا حس شناور بودن
توجه داشته باشید که اگر سرگیجه ناگهانی شروع شود، ممکن است نشانه سکته باشد. بنابراین در صورت بروز چنین علامتی، بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید.
سرگیجه چیست؟
سرگیجه می‌تواند چندین احساس مختلف را توصیف کند. سرگیجه یک اختلال در جهت گیری شماست. درست است که سرگیجه همیشه نشان دهنده یک وضعیت تهدید کننده زندگی نیست، اما می‌تواند عصبی باشد. سرگیجه می‌تواند با شرایط جدی‌تری مانند سکته مغزی یا مشکلات قلبی عروقی همراه باشد. اگر چه به خودی خود، همچنین اگر سرگیجه منجر به زمین خوردن شود، می‌تواند خطرناک باشد. سرگیجه ممکن است زمانی رخ دهد که شما در حال حرکت، ایستادن یا دراز کشیدن هستید. وقتی سرگیجه دارید، ممکن است احساس کنید که الان از هوش می‌روید، سرتان سبک شده، حالت تهوع دارید و آنقدر گیج و منگ شده‌اید که نمی‌توانید روی پا بایستید یا رانندگی کنید.
نکاتی برای کنترل سرگیجه
اگر احساس سرگیجه کردید، فوراً بنشینید یا دراز بکشید. این کار احتمال زمین خوردن شما را کاهش می‌دهد. اگر سرگیجه دارید، نوشیدن آب نیز ممکن است باعث تسکین سریع شما شود، به خصوص اگر به دلیل کم آبی بدنتان سرگیجه پیدا کرده باشید. اگر به تازگی دارویی مصرف می‌کنید که باعث ایجاد سرگیجه‌تان شده، با پزشک برای ادامه مصرف آن، مشورت کنید.
سرگیجه چقدر شایع است؟
سرگیجه یک تجربه معمولی است. تقریباً نیمی از مردم به دلیل احساس سرگیجه در برخی مواقع به پزشک خود مراجعه می‌کنند. هر چه سن شما بیشتر باشد، احتمال سرگیجه بیشتر می‌شود. سرگیجه صبحگاهی باعث می‌شود شما زمانی که از خواب بیدار می‌شوید، احساس کنید که اتاق دور سرتان می‌چرخد و نتوانید کارهایتان را انجام دهید. سرگیجه حتی می‌تواند با غش کردن یا تشنج همراه باشد.
دلایل مختلفی برای سرگیجه وجود دارد
دلایل مختلفی برای سرگیجه وجود دارد. از مصرف یک دارو و یا داشتن یک بیماری زمینه‌ای گرفته تا کم خوابی یا فعالیت بیش از حد در شب قبل. با این حال، به طور کلی، سرگیجه صبحگاهی چیزی است که گه گاهی برای بسیاری از افراد اتفاق می افتد و جای زیاد برای نگرانی در رابطه با آن وجود ندارد.
اگر صبح بلافاصله پس از بیدار شدن از خواب سرگیجه دارید، ممکن است به دلیل تغییر ناگهانی تعادل بدن شما از حالت خوابیده به حالت ایستاده باشد. سرگیجه ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که مایع گوش میانی شما جابجا شود، مانند زمانی که به سرعت موقعیت خود را تغییر دهید.
اگر سرماخوردگی یا مشکلات سینوسی هم داشته باشید، ممکن است متوجه شوید که سرگیجه بدتر می‌شود زیرا مایع اضافی و تورم در سینوس‌هایتان وجود دارد که به گوش داخلی مرتبط هستند. در اینجا برخی از مسائل رایج دیگری که می‌تواند منجر به سرگیجه صبحگاهی شود، آورده شده است.
-
آپنه خواب
اگر آپنه خواب دارید یا اطرافیانتان به شما می گویند که زیاد خروپف می‌کنید، الگوهای تنفس شبانه شما ممکن است علت سرگیجه صبحگاهی‌تان باشد. آپنه خواب در واقع یک وضعیت تنفسی انسدادی است، به این معنی که در صورت داشتن آن، به طور موقت در شب تنفس را متوقف می‌کنید. این وقفه‌ها در تنفس می‌تواند منجر به کاهش سطح اکسیژن شود که در نهایت می‌تواند باعث سرگیجه در صبح، هنگام بیدار شدن از خواب شود.
-
کم آبی بدن
یکی از شایع‌ترین دلایل بیدار شدن با سرگیجه، در واقع کم آبی بدن است. اگر در محیطی گرم کار می‌کنید و مایعات کافی نمی‌نوشید، بدنتان دچار کم آبی می‌شود. همچنین مصرف زیاد نوشیدنی‌های کافئین دار و یا زیاد عرق کردن، ممکن است شما را دچار کم آبی کند.
-
قند خون پایین
بیدار شدن با سرگیجه در صبح همچنین می‌تواند نشانه‌ای از کاهش قند خون باشد، بنابراین قبل از خوردن هر غذایی در صبح، دچار سرگیجه می‌شوید. اگر دیابت دارید و انسولین یا سایر داروها را مصرف می‌کنید، اگر شب قبل به اندازه کافی غذا نخورید یا اگر دوز داروی شما خیلی زیاد باشد، صبح‌ها دچار هیپوگلیسمی (افت قند خون) می‌شوید. اگر به طور منظم دوره‌هایی از سرگیجه، خستگی یا احساس بیماری و ضعف را در بین وعده‌های غذایی یا میان وعده‌ها تجربه می‌کنید، با پزشک خود صحبت کنید تا از نظر افت قند خون، آزمایش شوید.
-
داروها
اگر به طور منظم از داروهایی استفاده می‌کنید، ممکن است آن‌ها علت سرگیجه صبحگاهی شما باشند. با پزشک خود در مورد عوارض جانبی داروهای فعلی و اینکه آیا داروی تجویز شده شما علت آن است، صحبت کنید. ممکن است راه حلی مانند مصرف دارو در زمان دیگری وجود داشته باشد که بتواند به شرایط کمک کند.
چگونه سرگیجه صبحگاهی را کاهش دهیم؟
مهم‌ترین کاری که می‌توانید برای کاهش سرگیجه صبحگاهی انجام دهید این است که در طول روز هیدراته (بدن آب کافی داشته باشید) بمانید. حتی اگر احساس تشنگی نمی‌کنید، بدن شما همچنان در معرض خطر کم آبی قرار دارد، به خصوص اگر یک شغل با فعالیت بدنی بالا دارید، اگر در خارج از منزل کار می‌کنید، یا اگر درگیر ورزش‌های شدید هستید. اگر خیلی فعالید، باردار هستید یا جزو افرادی هستید که تمایل به تعریق زیاد دارند، حداقل باید 8 لیوان آب در روز مصرف کنید.
قبل از خواب و بعد از بیدار شدن، قبل از از اینکه از رختخواب بلند شوید، یک لیوان پر آب بنوشید. می‌توانید یک لیوان یا بطری آب در کنار تخت خود بگذارید تا اول صبح آب بنوشید. اگر این اقدامات مؤثر واقع نشد، ممکن است یک بیماری داشته باشید که باعث سرگیجه شما شده است. در این صورت باید به پزشک مراجعه کنید تا علت سرگیجه شما مشخص شود.
کنترل و کاهش سرگیجه
برخی دیگر از علل احتمالی سرگیجه
- افت ناگهانی فشار خون
- بیماری عضله قلب
- کاهش حجم خون
- اختلالات اضطرابی
- کم خونی (آهن کم)
- هیپوگلیسمی (قند خون پایین)
- عفونت گوش
- کم آبی بدن
- گرما زدگی
- ورزش بیش از حد
- دریا زدگی
در موارد نادر، سرگیجه می‌تواند ناشی از مولتیپل اسکلروزیس، سکته مغزی، تومور بدخیم یا اختلال مغزی دیگری باشد.
چه زمانی برای سرگیجه باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت ادامه حملات مکرر سرگیجه، باید با پزشک خود تماس بگیرید. همچنین در صورت بروز سرگیجه ناگهانی همراه با موارد زیر باید فوراً به پزشک خود اطلاع دهید:
- ضربه به سر
- سردرد
- گردن درد
- تب بالا
- تاری دید
- از دست دادن شنوایی
- مشکل در صحبت کردن
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن
- افتادگی چشم یا دهان
- از دست دادن هوشیاری
- درد قفسه سینه
- استفراغ مداوم
این علائم می‌تواند نشان دهنده یک مشکل جدی سلامتی باشد، بنابراین مهم است که در اسرع وقت به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.